എളുപ്പമുള്ളതോ വേദനയില്ലാത്തതോ ആയ മരണം, അല്ലെങ്കിൽ ഭേദപ്പെടുത്താനാവാത്ത അല്ലെങ്കിൽ വേദനാജനകമായ ഒരു രോഗം ബാധിച്ച ഒരു വ്യക്തിയുടെ അഭ്യർത്ഥന പ്രകാരം അയാളുടെ ജീവിതം മനഃപൂർവ്വം അവസാനിപ്പിക്കുക, എന്നതാണ് യൂത്തനേഷ്യ  അഥവാ ദയാവധം എന്ന വാക്കുകൊണ്ട് വിവക്ഷിക്കുന്നത്. മറ്റൊരു വാക്കിൽ വളരെ അസുഖമുള്ളതോ വളരെ പ്രായമായതോ ആയ ഒരാളെ അവർ കൂടുതൽ കഷ്ടപ്പെടാതിരിക്കാൻ കൊല്ലുന്ന പ്രവൃത്തിയുടെ പര്യായമാണ് ദയാവധം. 
ഇതുവരെ ഇന്ത്യയിൽ ദയാവധം കുറ്റകരമാണ്. ഇന്ത്യൻ ശിക്ഷാ നിയമത്തിലെ (IPC) സെക്ഷൻ 309 ആത്മഹത്യാശ്രമവും IPC യുടെ സെക്ഷൻ 306 ആത്മഹത്യാ പ്രേരണയും പ്രതിപാദിക്കുന്നു, ഇവ രണ്ടു പ്രവൃത്തികളും ശിക്ഷാർഹമാണ്. മസ്തിഷ്‌ക മരണം സംഭവിച്ചവർക്ക്  കുടുംബാംഗങ്ങളുടെ സഹായത്തോടെ ജീവൻ നിർത്താൻ കഴിയും.  സുഖം പ്രാപിക്കുന്നതിനുള്ള സാധ്യതയില്ലാത്ത അന്ത്യരംഗത്തിൽ കഴിയുന്ന രോഗികൾക്ക്, അവരെ മരിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്നത് ഭാവിയിലെ അനാവശ്യവും വ്യർത്ഥവുമായ ചികിത്സാ ശ്രമങ്ങളെ തടയുന്നു എന്നാണ്, ദയാഹത്യയുടെ നേട്ടം എന്ന് ദയാഹത്യയുടെ  വക്താക്കൾ വാദിക്കുന്നു.
 
അവർ കഷ്ടപ്പെടുകയാണെങ്കിൽ, അവരെ കൊല്ലുന്നത് കൂടുതൽ കഷ്ടപ്പാടുകൾ തടയുന്നു. 2018-ൽ സുപ്രീം കോടതി അന്തസ്സോടെ മരിക്കാനുള്ള അവകാശത്തെ മൗലികാവകാശമായി അംഗീകരിക്കുകയും മാരകരോഗികൾക്ക് അവകാശം നടപ്പിലാക്കാൻ മാർഗനിർദേശങ്ങൾ നിർദ്ദേശിക്കുകയും ചെയ്തു. അന്തസ്സോടെ മരിക്കാനുള്ള അവകാശം കൂടുതൽ പ്രാപ്യമാക്കുന്നതിന് 2023-ൽ സുപ്രീം കോടതി മാർഗ്ഗനിർദ്ദേശങ്ങളിൽ മാറ്റം വരുത്തി.

വ്യത്യസ്ത രാജ്യങ്ങളിൽ ദയാവധ നിയമങ്ങൾ വ്യത്യസ്തമാണ്. ബ്രിട്ടീഷ് ഹൗസ് ഓഫ് ലോർഡ്‌സ് സെലക്ട് കമ്മിറ്റി ഓഫ് മെഡിക്കൽ എത്തിക്‌സ് ദയാവധത്തെ നിർവചിക്കുന്നത് "അചഞ്ചലമായ ദുരിതങ്ങളിൽ നിന്ന് മോചനം നേടുന്നതിനായി ഒരു ജീവിതം അവസാനിപ്പിക്കുക എന്ന വ്യക്തമായ ഉദ്ദേശ്യത്തോടെ നടത്തിയ ബോധപൂർവമായ ഇടപെടൽ" എന്നാണ്. ദയാവധത്തെ സ്വമേധയാ ഉള്ളതും, സ്വമേധയാ അല്ലാത്തതും ഉൾപ്പെടുന്ന വ്യത്യസ്ത രീതികളിൽ തരം തിരിച്ചിരിക്കുന്നു. വോളണ്ടറി ദയാവധം എന്നത്, ഒരു വ്യക്തി തന്റെ  ജീവിതം അവസാനിപ്പിക്കാൻ ആഗ്രഹിക്കുന്നത്  പല  രാജ്യങ്ങളിൽ നിയമപരവുമാണ്. ഒരു രോഗിയുടെ സമ്മതം ലഭ്യമല്ലാത്തതും ചില രാജ്യങ്ങളിൽ ചില പരിമിതമായ വ്യവസ്ഥകളിൽ, സജീവവും നിഷ്ക്രിയവുമായ രൂപങ്ങളിൽ നിയമപരമാകുമ്പോഴാണ് നോൺ-വോളണ്ടറി ദയാവധം സംഭവിക്കുന്നത്. സമ്മതം ചോദിക്കാതെയോ രോഗിയുടെ ഇഷ്ടത്തിന് വിരുദ്ധമായോ ചെയ്യുന്ന സ്വമേധയാ ദയാവധം എല്ലാ രാജ്യങ്ങളിലും നിയമവിരുദ്ധമാണ്, സാധാരണയായി അത് കൊലപാതകമായി കണക്കാക്കപ്പെടുന്നു.

ഡോക്ടറുടെ സഹായത്തോടെ ദയാവധം നടത്തുന്നത് നിയമവിധേയമാക്കുന്നതിനുള്ള ബിൽ അവതരിപ്പിക്കുവാന്‍ ബ്രിട്ടീഷ് പാര്‍ലമെന്റില്‍ നീക്കം നടക്കുന്നതിനിടെ ജീവന് വേണ്ടി പോരാട്ടവുമായി യു‌കെ മലയാളികള്‍ ഉള്‍പ്പെടെ നിരവധി പേര്‍ രംഗത്ത്. മാരകരോഗികൾക്ക് ജീവിതാവസാനം “തിരഞ്ഞെടുക്കുവാന്‍” അവസരം എന്ന പേരില്‍ അവതരിപ്പിക്കുന്ന ബിൽ എംപി കിം ലീഡ്ബീറ്റർ ഒക്ടോബർ 16-ന് അവതരിപ്പിക്കുവാനിരിക്കെ ഇതിനെതിരെ സോഷ്യല്‍ മീഡിയയില്‍ വിമര്‍ശനം ഉയരുകയാണ്. പാർലമെന്റംഗങ്ങൾ  വിഷയം ചർച്ച ചെയ്യും. നിയമം പ്രാബല്യത്തില്‍ വന്നാല്‍ ഇംഗ്ലണ്ടിലും വെയിൽസിലും ദയാവധത്തിന് പൂര്‍ണ്ണ അനുമതി നല്‍കുമെന്നതാണ് ആശങ്കയ്ക്കു കാരണമാകുന്നത്.

ജിയാൻ കൗർ കേസിൽ ഭരണഘടനാ ബെഞ്ച് മുമ്പ് നടത്തിയതുപോലെ, അന്തസ്സോടെ മരിക്കാനുള്ള അവകാശം മൗലികാവകാശമാണെന്ന് കോടതി വീണ്ടും ഉറപ്പിച്ചു, അറിവോടെയുള്ള തീരുമാനമെടുക്കാനുള്ള മാനസിക ശേഷിയുള്ള മുതിർന്ന മനുഷ്യന്  ജീവൻ നീക്കം ചെയ്യുന്നതുൾപ്പെടെയുള്ള ചികിത്സയോ മെഡിക്കൽ സൗകര്യങ്ങൾ നിരസിക്കാനുമുള്ള  അവകാശമുണ്ടെന്ന് വിധിച്ചു. ഇന്ത്യയിൽ  2023 മെയ് 19ന് പുറത്തിറക്കിയ 
ദയാഹത്യ നടപ്പാക്കുന്നതിനുള്ള പുതുക്കിയ കരട് മാർഗനിർദ്ദേശങ്ങൾ സുപ്രീം കോടതി പരിഗണിക്കുന്നത് സ്വാഗതാർഹമായ നീക്കമാണ്. 72 മണിക്കൂറിന് ശേഷവും മസ്തിഷ്ക മരണത്തിൽ നിന്ന് കരകയറാൻ കഴിയാത്ത രോഗികളും ഇതിൽ ഉൾപ്പെടുന്നു.

ഇക്കഴിഞ്ഞ വിധിയിൽ സുപ്രീം കോടതിയും ഈ വിഷയം ഉന്നയിച്ചിട്ടുണ്ട്. കുലീനരായ മെഡിക്കൽ പ്രൊഫഷണലുകളുടെ കൈകളിൽ 'ദയാഹത്യ' ആയുധമാക്കി 'ദയയെ കൊല്ലാൻ' ഇടയാക്കരുത്.  അവിടെ വ്യക്തികളെ നിർബന്ധിച്ച് അല്ലെങ്കിൽ കൃത്രിമമായി മരണം തിരഞ്ഞെടുക്കാം എന്നതാണ്, ദയാഹത്യ ദുരുപയോഗത്തിനുള്ള  പ്രധാന കാരണവും സാധ്യതയുമെന്നു  വാദിക്കുന്നു.
ഒരു പ്രതീക്ഷയും ഇല്ലെങ്കിൽ, ഓരോ ശ്വാസത്തിലും ആ വ്യക്തി കഷ്ടപ്പെടുന്നുവെങ്കിൽ, നാം എന്തിനാണ് അവരെ സഹിക്കാൻ അനുവദിക്കുന്നത്? അത് ക്രൂരതയല്ലേ?.നിങ്ങൾ ഹോസ്പിസ് വിളിക്കുമ്പോൾ, കടന്നുപോകുന്നതുവരെ അവർ ആ രോഗിയെ  കോമയിലൂടെ കിടന്നു പോകാൻ  ദുഷ്കരമായ ഒരവസ്ഥ സൃഷ്ടിച്ചു കൊടുക്കുകയാണ്.